Viêm cân gan chân và gai xương gót
Viêm cân gan chân là nguyên nhân phổ biến nhất của của đau vùng gót. Ước tính có khoảng hai triệu bệnh nhân được điều trị mỗi năm ở Mỹ. Viêm cân gan chân xảy ra khi dải mô mạnh nhất tạo cung bàn chân bị kích thích và viêm.
Giải phẫu
Cân gan chân là một dây chằng dài và mỏng nằm trực tiếp và dưới da ở đáy bàn chân. Nó nối từ xương gót đến phần trước của bàn chân và tạo thành cung bàn chân.
Nguyên nhân
Cân gan chân có chức năng hấp thu lực căng và lực kích thích cao khi chúng ta sử dụng bàn chân. Nhưng thỉnh thoảng áp lực quá nhiều làm hư hoặc rách mô. Phản ứng tự nhiên của cơ thể đáp ứng với tổn thương là hiện tượng viêm, kết quả là đau gót và viêm cứng cân gan chân.
Trong phần lớn trường hợp viêm cân gan chân phát triển không có lý do đặc biệt để nhận biết. Tuy nhiên có nhiều yếu tố có thể làm bạn dễ mắc bệnh hơn, đó là những yếu tố nguy cơ sau:
- Cơ bắp chân căng làm khó gấp bàn chân và các ngón chân về phía lưng
- Béo phì
- Vòm bàn chân cao
- Hoạt động mạnh lập lại (chạy nhảy / thể thao)
- Hoạt động thể thao tăng hoặc mới chơi
Gai xương gót: Mặc dù nhiều người có gai xương gót nhưng nó không là nguyên nhân gây đau trong viêm cân gan chân. Trong 10 người có 1 người có gai gót chân, trong 20 người có 1 người đau gót chân (tỉ lệ 5%). Vì nguyên nhân gây đau không phải từ gai gót chân nên quá trình điều trị không cần thiết phải cắt bỏ gai xương gót.
Triệu chứng
Triệu chứng phổ biến nhất của viêm cân gan chân bao gồm
- Đau ở đáy bàn chân gần xương gót
- Đau với những bước đi đầu tiên sau khi xuống giường ngủ vào buổi sáng hoặc sau một khoảng thời gian nghỉ dài như sau nghỉ trưa hoặc lái xe đường dài. Đau giảm bớt sau một vài phút đi lại.
- Đau nhiều hơn sau tập thể dục và hoạt động.
Thăm khám
- Vòm lòng bàn chân cao
- Vùng đau nhiều nhất ở đáy bàn chân phía trước xương gót
- Ấn trực tiếp lên cân gan chân tư thế bàn chân gấp lưng sẽ gây đau, giảm khi các ngón chân gấp lòng
- Gấp lưng cổ chân giới hạn
Cận lâm sàng
- X quang giúp loại trừ nguyên nhân đau vùng gót khác như gãy xương, viêm khớp. Đồng thời cũng cho ta thấy hình ảnh gai xương gót.
- Siêu âm và cộng hưởng từ có thể được sử dụng để chẩn đoán viêm cân gan chân nhưng không thường qui, cộng hưởng từ có thể được sử dụng khi điều trị ban đầu không hiệu quả.
Điều trị
Điều trị không mổ: Hơn 90% bệnh nhân cải thiện trong vòng 10 tháng điều trị bảo tồn với các phương pháp điều trị đơn giản:
- Nghỉ ngơi: Giảm hoặc ngưng các hoạt động làm cho đau trầm trọng hơn là bước đầu tiên để giảm đau.
- Chườm lạnh: Chườm lạnh dưới lòng bàn chân bằng chai nước lạnh hoặc nước đá, khoảng 20 phút, mỗi ngày 3-4 lần.
- Thuốc kháng viêm giảm đau thông thường: Ibuprofen hoặc Naproxen, nếu dùng lâu hơn 1 tháng phải hỏi ý kiến bác sĩ.
- Tập thể dục: Căng bắp chân, căng cân gan chân.
Tiêm tại chỗ corticoide: Corticoide là thuốc kháng viêm mạnh, mục đích giảm đau, kháng viêm tại chỗ, tiêm loại gì, số lần tiêm bác sĩ chuyên khoa sẽ quyết định, tránh tiêm nhiều lần sẽ gây đứt cân gan chân, gây bàn chân bẹt và đau mãn tính.
Giày trợ giúp và giày chỉnh hình
Nẹp về đêm
Vật lý trị liệu
Liệu pháp xung kích thích ngoài cơ thể
Điều trị phẫu thuật: Sau điều trị bảo tồn 12 tháng không giảm, điều trị phẫu thuật bao gồm cắt cơ bụng chân và cân gan chân tùy trường hợp do bác sĩ quyết định. Phần lớn bệnh nhân cho kết quả tốt sau mổ, tuy nhiên có thể đau mãn tính và không thỏa mãn nên phẫu thuật chỉ nên thực hiện khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả.
